Kampinoski Park Narodowy to wyjątkowe miejsce na mapie Polski. Jest drugim co do wielkości parkiem narodowym kraju, a przy tym jednym z nielicznych na świecie bezpośrednio sąsiadujących ze stolicą swego państwa. Imponujące 38,5 tys. ha chroni rozległe obszary położonej w pradolinie Wisły Puszczy Kampinoskiej, kompleksu leśnego będącego pamiątką po nieprzebytych lasach Mazowsza.
Blisko 4 000 gatunków bezkręgowców (szacuje się, że liczba gatunków tej grupy zwierząt w Puszczy Kampinoskiej może wynosić nawet kilkanaście tysięcy), blisko 30 gatunków ryb, 13 gatunków płazów, 6 rodzimych gatunków gadów, ponad 200 gatunków ptaków (w tym blisko 150 lęgowych), ponad 50 gatunków ssaków (bez mała połowa krajowej fauny) i różnorodność roślinna przewyższająca bogactwem Puszczę Białowieską! Wszystko to w połączeniu z bardzo urozmaiconą (jak na nizinę) rzeźba terenu; wydmami i bagnami, składa się na biologiczną i krajobrazową wyjątkowość tego miejsca.
Kampinoski PN powstał dzięki staraniom wielu ludzi, którzy na przestrzeni lat swoją pracą i zaangażowaniem położyli fundamenty pod jego powstanie. Największe zasługi w dziedzinie ochrony Puszczy mają profesorowie Jadwiga i Roman Kobendzowie, geograf i botanik. W latach 30. ubiegłego wieku rozpoczęli usilne starania o objęcie Puszczy ochroną w formie parku narodowego (czyli najwyższą formą ochrony). Pierwszymi owocami tych działań było utworzenie w 1936 r. rezerwatu “Granica”, a rok później rezerwatu “Sieraków”.
Jednak główny cel ich dążeń w pełni ziścił się dopiero w 1959 r. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 r. utworzony został Kampinoski Park Narodowy w celu utrzymania najlepiej w Europie zachowanych zespołów wydm śródlądowych, naturalnych zbiorowisk bagiennych leśnych, bogatej flory i fauny, a także wielu pamiątek polskiej historii i kultury. Nieocenione zasługi dla powstania parku mieli także prof. Bolesław Hryniewiecki, prof. Witold Plapis, dr Stefan Jarosz, oraz Kazimierz Heymanowski – późniejszy pierwszy dyrektor KPN. Nie sposób wymienić dzisiaj wszystkich nazwisk z dużego grona osób szczerze zatroskanych o dobro i przyszłość Puszczy Kampinoskiej.
Początkowo Park miał powierzchnię około 40 700 ha. Obecnie, po kilku korektach granic, wynosi ona 38 544,33 ha, z czego 72,40 ha zajmuje Ośrodek Hodowli Żubrów im. prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Smardzewicach k. Tomaszowa Mazowieckiego.
Pod ochroną ścisłą znajduje się powierzchnia 4 638 ha (22 wydzielone obszary). Ustanowiona w 1977 roku strefa ochronna wokół Parku, zwana otuliną, ma zasięg 37 756 ha. Ponad 70% powierzchni Parku zajmują lasy.
Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, a dominującym siedliskiem bór świeży. Przeważającym typem ekosystemu KPN jest ekosystem leśny.
Urozmaicona rzeźba terenu parku wraz z mozaiką siedlisk – od bagiennych po skrajnie suche – decyduje o dużym bogactwie szaty roślinnej. Występuje tu około 150 zbiorowisk roślinnych, które tworzy ponad 1400 gatunków roślin naczyniowych i około 150 gatunków mszaków. Położenie puszczy na niżu w centralnej części Polski sprawiło, że we florze spotyka się gatunki związane zarówno z klimatem kontynentalnym (np. kocanki piaskowe), jak i atlantyckim (np. szczotlicha siwa), a także typowe dla strefy borealnej (np. zimoziół północny), a nawet pontyjskiej (np. wężymord stepowy). Bardzo cennym składnikiem flory parku jest relikt epoki polodowcowej – chamedafne północna. Ciekawostką dendrologiczną jest brzoza ciemna (czarna) – forma brzozy brodawkowatej, której kora pozbawiona jest białego barwnika.
KPN wchodzi w skład europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, a od roku 2000, wraz ze swą otuliną posiada status rezerwatu Biosfery MaB UNESCO (Man and Biosphere).
Foto: Maciej Szajowski
