W czwartek, 5 września odbyły się uroczystości pogrzebowe 46 ofiar zamordowanych w Forcie III w Pomiechówku – miejscu kaźni Polaków i Żydów z Mazowsza. W czasie II wojny światowej funkcjonował tu m.in. niemiecki obóz przesiedleńczy, getto i więzienie karno-śledcze.
Z północnego Mazowsza masowo zwożono tutaj ludzi, często byli to przedstawiciele elit miasteczek i wsi. Według ankiet sporządzonych w 1945 roku liczba więźniów określana była na ok. 50 tys., a zamordowanych na ok. 15 tys. Podobna liczba pojawia się w dokumentach Polskiego Czerwonego Krzyża.
– To jest pierwszy pogrzeb ofiar tej haniebnej niemieckiej zbrodni. Ale to tylko jeden z etapów przywracania pamięci i godności tym wszystkim, którzy zostali bestialsko tu pomordowani. A byli to żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego, byli to mieszkańcy północnego Mazowsza, były to również dzieci. Im wszystkim należy się szacunek. Im wszystkim należy się cześć. Byli bohaterami, ginęli za Polskę, ginęli dlatego, że byli Polakami. Chwała Bohaterom! – powiedział Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej w Forcie III w Pomiechówku.
– Dziś jesteśmy zobowiązani do pamięci, do powrotu tych, którzy zostali zamordowani, do powrotu do szacunku, do oddania im czci. Ja bardzo dziękuję tym wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że właśnie w tym miejscu, w Pomiechówku odbywa się pogrzeb – mówił minister Błaszczak.
Fort III w Pomiechówku jest obok Treblinki największym na terenie województwa mazowieckiego miejscem niemieckich zbrodni popełnionych na obywatelach II RP – Polakach i Żydach. W czasie PRL fort był obiektem wojskowym – składnicą amunicji. Po opuszczeniu przez Wojsko Polskie Fort III znalazł się w zasobie Agencji Mienia Wojskowego. W marcu 2008 r. został wpisany do rejestru zabytków.
W trakcie uroczystości minister Błaszczak odczytał list od Prezesa rady Ministrów – Rzeczpospolita żegna dziś swoich obywateli. Przez dekady miejsca pochówku zamordowanych przez niemieckich okupantów tu, w Forcie III w Pomiechówku pozostawały nieznane. Ta ceremonia jest dopełnieniem naszego szczególnego obowiązku wobec ofiar czasu wojny. Dziś przywracamy tym wydarzeniom właściwe miejsce w historii naszego kraju. To kwestia historycznej sprawiedliwości. – napisał w liście premier Mateusz Morawiecki.
Przez kilkadziesiąt lat nie odbywały się na obiekcie żadne prace ekshumacyjne. Do tej pory nie przebadano terenu Fortu. W badaniach georadarowych zleconych w 2007 r. przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa potwierdzono istnienie masowych mogił na prawym dziedzińcu Fortu. W październiku 2018 r. IPN przeprowadził pierwsze prace ekshumacyjne na małym lewym dziedzińcu.
Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej powołał w tym roku zespół ekspertów, którzy otoczą Fort III Pomiechówek szczególną troską. Wywodzą się oni z instytucji podlegających Ministerstwu Obrony Narodowej, takich jak: Wojskowe Biuro Historyczne, Muzeum Wojska Polskiego i Centralna Biblioteka Wojskowa.
