W tym tygodniu funkcjonariuszki z Komendy Powiatowej Policji w Nowym Dworze Mazowieckim udały się do jednej z placówek oświatowych na terenie miasta, gdzie przeprowadziły prelekcję dotyczącą promocji zawodu policjanta, połączoną z przypadającym tego dnia Dniem Kajdanek. Była to doskonała okazja aby przybliżyć uczniom codzienną pracę policjantów oraz opowiedzieć o historii i wykorzystaniu w służbie kajdanek.
Historia kajdanek sięga starożytności i z badań historycznych wynika, że znane były już w IV wieku p.n.e. Wówczas używano ich do krępowania więźniów i niewolników. Istnieją podania mówiące o tym, że Grecy po zwycięskiej bitwie z Kartagińczykami w ich taborach znaleźli wozy pełne kajdan, czyli łańcuchów do skuwania rąk i nóg, które przygotowano, przewidując wielkie zwycięstwo i mnóstwo niewolników.
Przez wiele setek lat nastąpił zastój w rozwoju tego typu przedmiotów. Wyjątek stanowiły różnego rodzaju urządzenia do publicznego karania przestępców, do których zaliczały się dyby, czy też pręgieże.
W miarę upływu czasu zmieniała się forma narzędzi do krępowania ludzi, aż w XIX wieku przyjęły one kształt zbliżony do współcześnie użytkowanych. Wtedy też zaczęły być stosowane przez Policję i inne służby porządkowe do zapobiegania ucieczkom i ochrony przed niebezpiecznymi osobami. Zaczęto ich używać również w więzieniach, jako standardowego narzędzia do krępowania więźniów.
Około roku 1850 w Anglii, znane już były dwa rodzaje (podobnych do współczesnych) ogólnie używanych kajdanek. Początkowo były nieporęczne, a ich zakładanie stanowiło problem, szczególnie wobec aresztanta, który stawiał opór. Kajdanki nie pasowały też na wszystkie przeguby i czasem zdarzało się, że zbyt duże się ześlizgiwały.
Z biegiem czasu kajdanki stały się bardziej uniwersalne, lżejsze i łatwiejsze do zakładania. Nowożytne kajdanki sięgają roku 1862, kiedy W. V. Adams opatentował kajdanki z regulowaną zapadką, udoskonalił je Orson Phelps. Na bazie tych wynalazków John Tower wypuścił na rynek kajdanki w kształcie, którego używa się do dzisiaj.
Kolejnym twórcą, który przyczynił się do rozwoju konstrukcji kajdanek, był niemiecki imigrant Franz Holzhausen, który w 1893 roku wyprodukował i opatentował kajdanki policyjne (bardzo popularne wśród ówczesnych stróżów prawa) wykonane z hartowanej stali, które składały się z dwóch łączonych ze sobą pierścieni, zaciskających się na nadgarstkach przestępcy za pomocą specjalnego mechanizmu.
Współczesne kajdanki najbardziej zbliżone są do tych, które opatentował w 1912 roku Georg Carney i składają się najczęściej z dwóch otwieranych kluczem obręczy (zakładanych na ręce lub nogi) oraz łącznika, którym może być łańcuch, zawias, przegub lub stalowa linka. Ciekawą odmianą, jednak również bardzo skuteczną, są malutkie kajdanki zakładane jedynie na kciuki. Istnieją również samozaciskowe kajdanki, zrobione z wysokowytrzymałego tworzywa sztucznego tzw. trytytki.
Prawne warunki użycia kajdanek zależą od kraju i regionu świata. W większości miejsc na ziemi kajdanki mogą być używane tylko wtedy, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego. W niektórych krajach są również przepisy specjalne regulujące rodzaj kajdanek, które mogą być używane i sposób, w jaki można z nich korzystać.
W Polskich warunkach prawnych podstawowymi aktami prawnymi warunkującymi użycie kajdanek są kodeks karny i kodeks postępowania karnego. W przypadku Policji te zasady reguluje Ustawa o Policji i Ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, gdzie w art. 15, wymieniono sposoby, warunki i techniki ich użycia.
Kajdanki doczekały się nawet swojego dnia. Od 2010 r. Dzień Kajdanek przypada corocznie 20 lutego. Święto te jest obchodzone głównie w USA, gdzie promują je wielkie koncerny produkujące te urządzenia.
Za patrona kajdanek nie obrano jednak Adamsa, który jako pierwszy je opatentował, a Harry’ego Houdiniego (1874-1926), iluzjonistę, którego niezbędnym atrybutem w niemalże każdym występie były właśnie kajdanki
Kajdanek policjant może użyć w przypadkach:
– wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem
– odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby
– przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby
– przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego
– przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia
– ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego
– przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej
– przeciwdziałania niszczeniu mienia
– zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia
– ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą
– zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą
– pokonania czynnego oporu
– przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji
– na polecenie sądu lub prokuratora
