W dniach 15-26 lipca 2024 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN przeprowadził kolejny etap prac poszukiwawczych na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego, w sąsiedztwie miejscowości Palmiry. Celem badań było odnalezienie nieznanych dotąd miejsc pochówków ofiar zbrodni niemieckich.
Na terenie przedwojennej składnicy amunicji, znajdującej się w lesie palmirskim dochodziło w latach 1939-1941 do masowych egzekucji więźniów Pawiaka, więzienia przy ul. Rakowieckiej i aresztu przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. Ofiarami zbrodni niemieckich, skierowanych przeciwko polskiej inteligencji byli m.in. działacze polityczni, urzędnicy, oficerowie, duchowieństwo, lekarze, nauczyciele, kupcy i sportowcy.
W czasie prac ekshumacyjnych, prowadzonych przez Polski Czerwony Krzyż w latach 1945-1946 odkryto 22 groby masowe i 5 pojedynczych. Łącznie ekshumowano wówczas 1734 osoby, które spoczęły na utworzonym w 1948 r. cmentarzu w Palmirach. Tam również pochowano ekshumowane ofiary egzekucji przeprowadzonych w miejscowościach: Szwedzkie Góry, Laski, Wydmy Łuże, Wólka Węglowa i Stefanów. Duży udział w dokumentowaniu zbrodni w Palmirach odegrali pracownicy służby leśnej pracujący na tamtym obszarze oraz mieszkańcy okolicznych wiosek. Z narażeniem własnego życia obserwowali dokonywane zbrodnie, a po ich zakończeniu oznaczali miejsca pochówków, w których PCK po wojnie przeprowadził prace ekshumacyjne.
Prace archeologiczne zrealizowane przez BPiI IPN w lipcu 2024 r. były kontynuacją badań z roku poprzedniego. Przeprowadzono je na podstawie analiz porównawczych zdjęć lotniczych z lat 40-tych. Łącznie przebadano obszar ok. 560 m2. W czasie prac nie odkryto nieznanych dotąd miejsc pochówków. Ujawniono natomiast dużą ilość odłamków amunicji oraz ślady po licznych, kontrolowanych detonacjach.
Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN wyraża szczególne podziękowania za stały nadzór saperski i czynne zaangażowanie żołnierzy z 2. Mazowieckiego Pułku Saperów z Nowego Dworu Mazowieckiego, a także Dyrekcji Kampinoskiego Parku Narodowego za profesjonalną współpracę w przeprowadzeniu prac.
Jolanta Mikołajczyk, BPiI IPN,
Fot. Ewa Tylus/Krzysztof Mikołajczyk
